Kronolojik olarak baktığımızda, ilk olarak size şimdi tanıtmakta olduğum kitabı okumam gerekiyordu. Ancak içgüdüsel bir seçimle, öncelikle Chavannes'in Batı Türkleri ile başladım okumaya. Liu Mau Tsai'nin Doğu Türkleri adlı eseri de Selenge Yayınları tarafından yayınlanmış. Çin kaynaklarını birinci elden inceleme fırsatı vermesi açısından, muazzam detaylı ve farklı metinlerin karşılaştırmasını yapmanız fırsat verebilecek bir eser. Sadece saray tarihçilerinin tuttuğu kayıtlara değil, bunun yanında o dönemde yaşamış pek azı Türk, çoğunluğu Çinli nüfustan devlet memurları, generaller vb. şahısların kroniklerinde Türkler (Tu-chueh) hakkında düşülmüş kayıtları da sunması itibariyle tarihimiz açısından önemli bir kaynak. Şahsi kroniklerdeki kayıtların en mühim özelliği bazı noktalarda Çinli tarihçilerin tarafgirliğini araştırmacının gözleri önüne sermesi elbette. Dönem tarihi üzerinde nesnel değerlendirme yapma fırsatının yanı sıra insanların yaşamlarına dair ufak ipuçlarına kapı açtığı da muhakkak. Liu Mau Tsai'nin incelediği kaynaklardan yola çıkarak sunduğu yorumlar ve öz eleştirisi de çok ilgi çekici. Elbette bu eseri bir çalışma kitabı olarak görmelisiniz. Zira aynı olayları farklı kaynaklardan defalarca okuyor olacaksınız. Bu husus, vakalardaki verileri karşılaştırmak anlamında çok keyifli olsa da, kümülatif tarihi bilgi edinmek isteyen okurlar için yorucu olacağını belirtmeliyim. Kitabın içerik anlamındaki pek çok dikkat çekici özelliğine karşın, elimdeki 2. baskısı olan kitabın dipnotlarında ciddi bir hata var. 100 numaralı dipnottan sonra dipnotlar kaymaya başlıyor ve dipnotlardaki bilgi veya kaynağı takip etmeniz çok zor bir hâle geliyor. Örneğin 176 nolu dipnotla işaret edilen cümlenin, asıl dipnotu için 172 nolu dipnota bakmanız gerekiyor. Arada sistematik bir kaydırmadan ziyade, dağınık bir kayma da söz konusu olduğundan takip ilerledikçe zorlaşıyor. Mesela daha ileride 220 nolu dipnotun bilgileri için 218'e bakmanız gerekiyor ve bu durum okur için ciddi bir karmaşa oluşturuyor.Akademik ağırlığı olan kitaplarda dipnotta verilen önemli bilgiler olduğu için bu husus gerçekten can sıkıcı. Ancak Doğu Türkleri ve tarihimizde Kutluk Devleti olarak da bilinen II. Türk Kağanlığı hakkında ciddi genişlik ve hacimde bilgiye sahip olduğunuzu düşünürseniz alanında edinilmesi gereken önemli bir kaynak olduğunu söyleyebilirim.
Sabrederek yorumlama kısmına kadar geldiğinizde Liu Mau Tsai'nin Çin tarihi verilerindeki tarafgir ve zaman zaman yanıltıcı bilgilere başka kaynaklar gösterilmek suretiyle verdiği ciddi verileri tarih okurunun muhakkak tetkik etmesi gerektiğine inanıyorum. Dipnot sorununu görmezden gelirseniz, kesinlikle birinci sınıf bir kaynak.
Kitaplarla kalın.
Kitaplarla kalın.
Yorumlar
Yorum Gönder